“AI không làm thay bạn. Nhưng AI sẽ làm rất tốt nếu bạn ra lệnh đúng cách.”Trong hành trình ứng dụng AI vào công việc – từ viết nội dung, phân tích số liệu đến tư vấn chiến lược – chất lượng đầu ra luôn phụ thuộc vào chất lượng đầu vào. Và đầu vào đó chính là... CÂU LỆNH (PROMPT).
Là người điều hành doanh nghiệp, nếu bạn muốn ChatGPT giúp đỡ một cách thông minh, hãy bắt đầu từ việc sử dụng khung GAIMIN – công thức tôi đúc kết để thiết kế những câu lệnh AI mạnh mẽ, chính xác, không lan man.
GAIMIN là gì?Đây là từ viết tắt của 6 yếu tố cần có trong một câu lệnh chất lượng:
G – Goal (Mục đích & Vai trò)
Bạn muốn AI đóng vai trò gì và giúp bạn đạt được điều gì?Ví dụ:
“Bạn là một chuyên gia chiến lược tài chính cho doanh nghiệp nhỏ. Hãy giúp tôi xây dựng hệ thống kiểm soát chi phí định kỳ.”
A – Actions (Các bước tương tác)
Bạn muốn AI thực hiện những bước nào để tạo ra câu trả lời?Ví dụ:
“Hãy liệt kê các bước thiết lập, sau đó giải thích từng bước với ví dụ minh họa.”
I – Input (Thông tin đầu vào)
Bạn đã có dữ liệu nào? Bạn cần cung cấp gì để AI hiểu đúng?Ví dụ:
“Tôi đang quản lý công ty bán lẻ với 12 nhân sự và doanh thu trung bình 400 triệu/tháng.”
M – Method (Phương pháp áp dụng)
Bạn muốn AI dùng công thức, góc nhìn, hoặc khung tư duy nào?Ví dụ:
“Áp dụng phương pháp SMART, hoặc phân tích SWOT nếu phù hợp.”
I – Instruction (Yêu cầu về định dạng, giọng văn)
Bạn muốn câu trả lời trông như thế nào? Dài hay ngắn? Dạng bảng hay đoạn văn? Giọng điệu ra sao?Ví dụ:
“Trình bày dưới dạng bullet, giọng văn rõ ràng, dễ hiểu với người không chuyên.”
N – Narrow (Giới hạn & ràng buộc)
Bạn muốn AI tránh điều gì? Không làm gì? Có giới hạn gì đặc biệt không?Ví dụ:
“Không đề xuất giải pháp vượt quá ngân sách 50 triệu. Không sử dụng từ ngữ phức tạp hoặc công nghệ chưa phổ biến tại Việt Nam.”
Ví dụ câu lệnh đầy đủ theo khung GAIMIN:Bạn là chuyên gia về vận hành doanh nghiệp nhỏ. Hãy giúp tôi xác định 5 vấn đề phổ biến khiến công ty hoạt động kém hiệu quả.
1. Liệt kê từng vấn đề, mô tả triệu chứng và cách khắc phục.
2. Thông tin đầu vào: công ty dịch vụ có 10 nhân sự, không có giám sát cấp trung, thường xuyên trễ deadline.
3. Áp dụng phương pháp phân tích nguyên nhân – hậu quả (cause-effect).
4. Trình bày ngắn gọn, sử dụng gạch đầu dòng, có ví dụ thực tế.
5. Không dùng thuật ngữ chuyên ngành quá khó hiểu.
LỜI KẾTCâu lệnh tốt không chỉ giúp AI hiểu bạn – mà còn giúp bạn hiểu chính mình. Khi bạn càng rõ ràng, AI càng chính xác.
Nếu bạn là chủ doanh nghiệp đang ứng dụng AI, hãy bắt đầu luyện cho mình tư duy GAIMIN – viết câu lệnh như một nhà chiến lược, không phải người ra lệnh cảm tính.
